Explainer: કોવિડના વધતા કેસ વચ્ચે બૂસ્ટર ડોઝ કેટલો મહત્વનો છે? જાણો અહીંયા.

Covid-19 Booster Dose in India: ભારતમાં કોવિડ-19 બૂસ્ટર ડોઝ કોરોના (Corona) મહામારી સાથેની લડાઈ હજુ પૂરી થઈ નથી. ભારતમાં કોરોના વાયરસ (Coronavirus) ના ચેપના નવા કેસ ફરી એકવાર વધી રહ્યા છે. દેશમાં કોવિડ-19 (Covid-19) ના દૈનિક કેસોની સંખ્યા એક મહિના પહેલાની સરખામણીએ બમણી થઈ ગઈ છે. 12 જૂને દેશમાં કોરોનાના 8582 નવા કેસ નોંધાયા હતા. કોરોનાના વધતા જતા કેસોને કારણે ફરી એકવાર લોકોમાં ભયનું વાતાવરણ સર્જાવા લાગ્યું છે. દરમિયાન રસીકરણ અભિયાન પણ ઝડપથી ચાલી રહ્યું છે. લોકોને બૂસ્ટર ડોઝ (Booster Dose) પણ આપવામાં આવી રહ્યો છે.

કોરોના કેસમાં વધારા વચ્ચે કોવિડ-19 રસીના બૂસ્ટર ડોઝના વપરાશમાં પણ વધારો થયો છે. બૂસ્ટર શોટ એટલે કે કોવિડ-19 રસીનો ત્રીજો ડોઝ. તેને દેશમાં સાવચેતી માત્રા પણ કહેવામાં આવે છે. કોવિડ-19 રસીના બીજા ડોઝના 9 મહિના પછી બૂસ્ટર ડોઝ આપવામાં આવે છે. 10 એપ્રિલના રોજ, કેન્દ્ર સરકારે ખાનગી કેન્દ્રોમાં 18 વર્ષ અને તેથી વધુ વયના લોકો માટે બૂસ્ટર ડોઝને મંજૂરી આપી હતી.

શું બૂસ્ટર ડોઝની માંગ વધી છે?

કોરોનાના દૈનિક કેસોમાં ઝડપથી વધારો થયો છે. 12 જૂને દેશમાં કોરોનાના 8,582 નવા કેસ નોંધાયા હતા. જો કે, આ સમય દરમિયાન કોરોનાથી સાજા થનારા દર્દીઓની સંખ્યા 4435 હતી. હવે બૂસ્ટર ડોઝની માંગ પણ ઝડપથી વધી છે. બૂસ્ટર ડોઝની માંગ એપ્રિલમાં દર અઠવાડિયે 1 મિલિયનથી વધીને 1.5 મિલિયન શોટ થઈ હતી, જે મહિનાના અંત સુધીમાં ઘટી હતી. મધ્ય મેથી રોજિંદા કેસોમાં વધારા સાથે, બૂસ્ટર શોટ્સની માંગ ફરી વધી છે. 21 મેથી 28 મે વચ્ચે 21.08 લાખ ડોઝનો આંકડો સ્પર્શ્યો હતો.

કોરોનાના કેસમાં ફરી ઝડપથી ચિંતા વધી છે

લોકો હવે ત્રીજા ડોઝની પસંદગી કરી રહ્યા છે. મહારાષ્ટ્રના રાજ્ય રસીકરણ અધિકારી ડૉ. સચિન દેસાઈ કહે છે કે માર્ચ અથવા એપ્રિલમાં આપણે જે જોઈ હતી તેના કરતાં વધુ માંગ છે. દૈનિક રસીકરણનો 30%-40% બૂસ્ટર ડોઝ છે. જો કે, કેટલાક ડોકટરો માને છે કે હવે કુદરતી અને રસી-પ્રેરિત રોગપ્રતિકારક શક્તિ બંનેમાં ઘટાડો થવા લાગ્યો છે.

બૂસ્ટર ડોઝ શા માટે જરૂરી છે?

કોરોના સામે રસીકરણ અભિયાન ચાલુ છે. આ દરમિયાન બૂસ્ટર ડોઝ (Booster Dose) પણ આપવામાં આવી રહ્યા છે. એવું જોવામાં આવ્યું છે કે કોરોનાની રસી ગંભીર બીમારી, હોસ્પિટલમાં દાખલ થવા અને મૃત્યુના જોખમને ઘટાડવામાં અસરકારક રહી છે. મેડિકલ એજન્સી સીડીસીના જણાવ્યા અનુસાર, આ રસીઓની સલામતી થોડા સમય પછી ઘટી શકે છે. સંશોધન દર્શાવે છે કે બૂસ્ટર ડોઝ માત્ર રોગપ્રતિકારક શક્તિને જ નહીં પરંતુ ઓમિક્રોન જેવા વેરિયન્ટ્સ સામે રોગપ્રતિકારક પ્રતિભાવને વિસ્તૃત અને મજબૂત કરવામાં પણ મદદ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, બૂસ્ટર ડોઝ લેવાથી આ ગંભીર રોગ સામે રક્ષણ મજબૂત બને છે.

બૂસ્ટર ડોઝ કોના માટે?

ભારતમાં, હવે 18 વર્ષ અને તેથી વધુ ઉંમરના લોકો માટે બૂસ્ટર ડોઝની મંજૂરી એપ્રિલથી મળી છે અને લોકો બૂસ્ટર ડોઝ પણ લઈ રહ્યા છે. કોરોના રસી એટલે કે બૂસ્ટર ડોઝ આપવાની સુવિધા ખાનગી કેન્દ્રો પર ઉપલબ્ધ છે. માત્ર પુખ્ત વયના લોકો કે જેમણે બીજો ડોઝ મેળવવાના 9 મહિના પૂર્ણ કર્યા છે તેઓ આ ડોઝનું સંચાલન કરી શકશે. અગાઉ તે ફક્ત 60 વર્ષથી વધુ વયના વૃદ્ધો અથવા આરોગ્ય કર્મચારીઓ, ફ્રન્ટલાઈન કાર્યકરોને આપવામાં આવતું હતું. ક્રિશ્ચિયન મેડિકલ કોલેજના વાઈરોલોજિસ્ટ અને પ્રોફેસર ડૉ. ગગનદીપ કાંગ કહે છે કે આ સમયે બૂસ્ટર એવા લોકો માટે યોગ્ય છે જેમને કુદરતી રીતે ચેપ લાગ્યો ન હતો અને તેઓ રસીના બે ડોઝ લઈ ચૂક્યા છે. કંગના અનુસાર, યુવાનોને બૂસ્ટર ડોઝની તાત્કાલિક જરૂર નથી. વરિષ્ઠ નાગરિકોમાં, ત્રણ શોટ પૂરતા હોઈ શકે છે.

બૂસ્ટર ડોઝ માટેના વિકલ્પો શું છે?

દેશમાં બૂસ્ટર ડોઝની રજૂઆત અંગે લોકો હવે જાગૃત થઈ રહ્યા છે. જો કે, દેશમાં બૂસ્ટર ડોઝ માટે ઘણા બધા વિકલ્પો નથી. જે લોકોએ પ્રાથમિક રસીકરણ તરીકે Covaxin અથવા Covishield મેળવ્યું છે તેઓને બૂસ્ટર જેવી જ રસી પ્રાપ્ત થશે. ક્રિશ્ચિયન મેડિકલ કોલેજ, વેલ્લોરે 200 સહભાગીઓ સાથે સંકળાયેલા અભ્યાસમાંથી ડેટા રજૂ કર્યો. જ્યાં Covaxin ના બે ડોઝ પછી Covashieldને બૂસ્ટર તરીકે આપવામાં આવ્યું હતું, અભ્યાસમાં Covaxin અથવા Covashieldના બે ડોઝ પછી બૂસ્ટર તરીકે આપવામાં આવેલા Covashield કરતાં વધુ મજબૂત રોગપ્રતિકારક પ્રતિભાવ જોવા મળ્યો હતો.

5 જૂનના રોજ, ડ્રગ કંટ્રોલર જનરલ ઓફ ઈન્ડિયા (DCGI) એ 18 વર્ષ અને તેથી વધુ ઉંમરના લોકો માટે દેશની પ્રથમ હેટરોલોગસ Booster Dose તરીકે કોર્બેવેક્સ, પ્રોટીન સબ્યુનિટ રસી મંજૂર કરી. Corbevax Booster Dose (બૂસ્ટર ડોઝ) કોરોના રસીના બીજા શોટના 6 મહિના પછી આપી શકાય છે.