ડોલર સામે રૂપિયામાં રેકોર્ડ ઘટાડો, શું RBI કરશે હસ્તક્ષેપ?

શું આરબીઆઈ દરમિયાનગીરી કરશે?
રૂપિયાના ઘટાડાને રોકવા માટે તમામ આશા આરબીઆઈ પર ટકેલી છે. સવાલ એ ઊભો થાય છે કે શું રૂપિયાને વધુ ગગડતો અટકાવવા માટે આરબીઆઈ ડૉલરનું વેચાણ કરશે, કારણ કે જો રૂપિયાને રોકવામાં નહીં આવે તો રૂપિયાના ઘટાડાને કારણે મોંઘવારી લોકોને વધુ ફટકો પડી શકે છે. આયાત મોંઘી થઈ શકે છે.

રૂપિયામાં સતત ઘટાડો થઈ શકે છે
ઘણા નિષ્ણાતોના મતે આગામી દિવસોમાં ડોલર સામે રૂપિયો નબળો પડી શકે છે અને ઘટીને 80 રૂપિયા પ્રતિ ડોલર થઈ શકે છે. વાસ્તવમાં, અમેરિકામાં વધતી મોંઘવારીને જોતા, જો ફેડરલ રિઝર્વ બેંક વ્યાજ દરોમાં વધારો કરવાનો નિર્ણય લે છે, તો રોકાણકારો ભારત જેવા ઉભરતા બજારોમાંથી પૈસા ઉપાડી શકે છે, જેના કારણે રૂપિયો વધુ નબળો પડી શકે છે. રૂપિયો હાલમાં વૈશ્વિક કારણોની સાથે સાથે સ્થાનિક કારણોને લીધે ઘટી રહ્યો છે. તેની પાછળ માત્ર શેરબજારોમાં ઘટાડો જ નથી, વ્યાજદરમાં વધારાના વૈશ્વિક વલણ વચ્ચે વિદેશી ફંડ્સ દ્વારા સતત વેચવાલીથી પણ રૂપિયા પર દબાણ આવ્યું છે. ક્રૂડ ઓઈલની કિંમત અને અન્ય કરન્સી સામે ડોલરની મજબૂતાઈના કારણે રૂપિયો નબળાઈની રેન્જમાં જોવા મળી રહ્યો છે.

મોંઘા ડોલરની શું અસર થશે
1. ભારત વિશ્વનો બીજો સૌથી મોટો બળતણ વપરાશ કરનાર દેશ છે. જે 80 ટકા આયાત દ્વારા મળે છે. સરકારી તેલ કંપનીઓ (ઓઈલ માર્કેટિંગ કંપનીઓ) ડોલરમાં ચૂકવણી કરીને ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદે છે. જો રૂપિયા સામે ડોલર મોંઘો થશે અને રૂપિયામાં ઘટાડો થશે તો સરકારી ઓઈલ કંપનીઓએ ક્રૂડ ખરીદવા માટે વધુ ડોલર ચૂકવવા પડશે. આનાથી આયાત મોંઘી થશે અને સામાન્ય ગ્રાહકોને પેટ્રોલ અને ડીઝલના ઊંચા ભાવ ચૂકવવા પડશે.

2. ભારતમાંથી લાખો બાળકો વિદેશમાં અભ્યાસ કરી રહ્યા છે જેમના માતા-પિતા ફીથી લઈને રહેવાનો ખર્ચ ચૂકવે છે. વિદેશમાં તેમનો અભ્યાસ મોંઘો થશે. કારણ કે વાલીઓએ વધુ પૈસા ચૂકવીને ડોલર ખરીદવા પડશે જેથી તેઓ ફી ભરી શકે. જેના કારણે તેમને મોંઘવારીનો આંચકો મળશે. જૂનથી ઓગસ્ટ મહિના દરમિયાન, વિદેશી પ્રવેશ શરૂ થવાને કારણે, ડોલરની માંગ ગમે તે રીતે વધે છે. મોંઘા ડોલરનો માર વાલીઓએ સહન કરવો પડશે.

3. ખાદ્યતેલ પહેલેથી જ મોંઘું છે, જે આયાત દ્વારા પૂરી થઈ રહ્યું છે. જો ડોલર મોંઘો થશે તો ખાદ્યતેલની આયાત કરવી વધુ મોંઘી થશે. ખાદ્ય તેલની આયાત કરવા માટે વધુ વિદેશી હૂંડિયામણ ખર્ચવું પડશે. જેના કારણે સામાન્ય લોકોને પામતેલ માટે અન્ય ખાદ્યતેલની વધુ કિંમત ચૂકવવી પડશે.

ચાલો જોઈએ કે મજબૂત ડોલર અર્થતંત્રને કેવી રીતે ફાયદો કરે છે

1. રેમિટન્સ પર વધુ વળતર – યુરોપ કે ગલ્ફ દેશોમાં મોટી સંખ્યામાં ભારતીયો કામ કરે છે. અમેરિકામાં મોટી સંખ્યામાં ભારતીયો રહે છે જેઓ ડોલરમાં કમાય છે અને પોતાની કમાણી દેશમાં મોકલે છે. ભારત વિશ્વમાં સૌથી વધુ રેમિટન્સ ધરાવતો દેશ છે. વર્ષ 2021માં ભારતમાં રેમિટન્સ દ્વારા $87 બિલિયન પ્રાપ્ત થયા હતા. જે 2022માં વધીને 90 અબજ થવાનો અંદાજ છે. ભારતમાં 20 ટકાથી વધુ રેમિટન્સ અમેરિકાથી આવે છે. જ્યારે ભારતીયો આ રેમિટન્સ તેમના દેશોમાં ડૉલરના રૂપમાં મોકલે છે, ત્યારે માત્ર વિદેશી હૂંડિયામણ ભંડારમાં વધારો થતો નથી, સાથે જ આ નાણાંમાંથી સરકારને તેની કલ્યાણકારી યોજનાઓ ચલાવવા માટે નાણાં મળે છે. અને જે લોકો રેમિટન્સ મોકલે છે, તેઓ તેમના દેશમાં ડોલરની તેમના દેશના ચલણમાં વિનિમય કરીને વધુ વળતર મેળવે છે.

2. આઇટી ઉદ્યોગ – દેશના આઈટી સર્વિસ ઈન્ડસ્ટ્રીને ડોલરની મજબૂતીનો મોટો ફાયદો થયો છે. TCS, Infosys, Wipro, Tech Mahindra, HCL જેવી ભારતની સૌથી મોટી IT કંપનીઓ વિદેશમાં IT સેવાઓ પૂરી પાડવાથી સૌથી વધુ કમાણી કરે છે. આ કંપનીઓને ડોલરમાં ચૂકવણી કરવામાં આવે છે. જ્યારે આ સ્વદેશી આઈટી કંપનીઓ તેમના દેશની કમાણી ડોલરમાં લાવે છે, ત્યારે તેમને રૂપિયાની નબળાઈ અને ડૉલરની મજબૂતાઈનો જબરદસ્ત ફાયદો થાય છે. તો ડૉલરની મજબૂતાઈને કારણે આ કંપનીઓની વિદેશમાં સેવાઓ આપીને આવક પણ વધે છે.

3. નિકાસકારોને ફાયદો ડૉલરની મજબૂતીનો મોટો ફાયદો નિકાસકારોને મળે છે. જ્યારે નિકાસકારો અન્ય દેશોને ઉત્પાદન વેચે છે, ત્યારે તેમને ડોલરના રૂપમાં ચૂકવણી કરવામાં આવે છે. મજબૂત ડોલરનો અર્થ એ છે કે તેઓને તેમના ઉત્પાદનો માટે ઊંચા ભાવ મળશે. અને જો તેઓ દેશના વિનિમય બજારમાં ડોલરનું વેચાણ કરે છે, તો રૂપિયામાં નબળાઈને કારણે, તેમને એક ડોલર કરતાં વધુ રૂપિયા મળશે.

4. વધુ વિદેશી પ્રવાસીઓ આવશે મોંઘા ડોલરના કારણે વિદેશ પ્રવાસ મોંઘો થઈ શકે છે. પરંતુ ભારત આવવા માંગતા વિદેશી પ્રવાસીઓ માટે રાહત છે. રૂપિયામાં નબળાઈને કારણે તેમને વધુ સેવાઓ મળશે. રૂપિયાની નબળાઈને કારણે ટૂર પેકેજ સસ્તા થશે. દેશમાં સસ્તા ટૂર પેકેજના કારણે વિદેશી પ્રવાસીઓ વધુ આવશે.