દરેક સ્ત્રીના જીવનમાં ગર્ભાવસ્થા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. આ દરમિયાન મહિલાઓના શરીરમાં ઘણા ફેરફારો જોવા મળે છે. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન મહિલાઓને ઘણી સાવચેતી રાખવાનું કહેવામાં આવે છે.
ગર્ભાવસ્થા એ એવો સમય છે જ્યારે સ્ત્રીઓના શરીરમાં ઘણી બધી વસ્તુઓ થવા લાગે છે, જેમાંથી એક આયર્નની ઉણપ છે. જો કે મહિલાઓ માટે આયર્ન ખૂબ જ જરૂરી છે, પરંતુ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન મહિલાઓને તેની ખૂબ જરૂર હોય છે. ભારતમાં ઘણી સ્ત્રીઓ ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન આયર્નની ઉણપનો સામનો કરે છે. જેના કારણે મહિલા અને તેના ગર્ભમાં રહેલા બાળકના શરીર પર તેની ખૂબ જ ખરાબ અસર પડે છે.
આ અંગે ભારતીય મહિલાઓમાં જાગૃતિ લાવવા માટે ‘પ્રોજેક્ટ સ્ત્રીધન’એ તાજેતરમાં એક જાહેરાત બનાવી છે. તે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ભારતમાં બેબી શાવરની વિધિઓ દર્શાવે છે. જાહેરખબરમાં બેબી શાવર દરમિયાન મહિલાઓને સોના, ચાંદી કે હીરાની જ્વેલરી આપવાને બદલે આયર્નની ઉણપ ભરવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે.
આ જાહેરાત દ્વારા ગર્ભવતી મહિલાઓના શરીરમાં લોહીની ઉણપને જણાવવામાં આવ્યું છે, જે એનિમિયાનું મુખ્ય કારણ છે. જો સગર્ભા સ્ત્રીને એનિમિયા હોય તો તેના બાળક પર પણ તેની ખરાબ અસર પડે છે. શરીરમાં આયર્નની ઉણપને દૂર કરવા માટે મહિલાઓને દાડમ, ચેરી, મકાઈ અને લાલ બેરી જેવી વસ્તુઓ ખાવાની જાહેરાતો બતાવવામાં આવી છે.
આ જાહેરાત દ્વારા, બેબી શાવરની ઉજવણી દરમિયાન સોના અને ચાંદીમાં રોકાણ કરવાને બદલે, ગર્ભવતી મહિલાઓને શરીરમાં આયર્નની ઉણપને પહોંચી વળવા માટે યોગ્ય ખોરાક અને સપ્લીમેન્ટ્સમાં રોકાણ કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે.
નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે (NFHS) ના એક અહેવાલ મુજબ, ભારતના ઘણા રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં તાજેતરના સમયમાં બાળકો અને સ્ત્રીઓમાં એનિમિયાના કેસોમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. વર્ષ 2019માં કરાયેલા સર્વેમાં 68.4 ટકા બાળકો અને 66.4 ટકા મહિલાઓ એનિમિયાથી પીડિત હતી. તે જ સમયે, વર્ષ 2016 માં, 35.7 ટકા બાળકો અને 46.1 ટકા મહિલાઓને એનિમિયા હતી.
2016ના વૈશ્વિક પોષણ સર્વે અનુસાર, મહિલાઓમાં એનિમિયાના સંદર્ભમાં ભારત 180 દેશોમાંથી 170માં ક્રમે છે.
તે જ સમયે, ડબ્લ્યુએચઓ અનુસાર, 15 થી 49 વર્ષ અથવા 12 થી 49 વર્ષની સ્ત્રીઓમાં હિમોગ્લોબિનનું સ્તર 12 ગ્રામ પ્રતિ ડેસીલીટરથી ઓછું છે અને 5 વર્ષથી નીચેના બાળકોમાં હિમોગ્લોબિનનું સ્તર 11.0 ગ્રામથી ઓછું છે. પ્રતિ ડેસીલીટર એ એનિમિયાની સ્થિતિ ગણાય છે.
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન એનિમિયાના લક્ષણો
- થાક
- માથાનો દુખાવો
- ત્વચાનું પીળું પડવું
- હાંફ ચઢવી
- કંઈક માટે તૃષ્ણા અથવા બરફ ખાવાની ઇચ્છા.
- લો બ્લડ પ્રેશર
- ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી
- ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન શરીરમાં આયર્નની ઉણપના કારણો
આપણું શરીર હિમોગ્લોબિન બનાવવા માટે આયર્નનો ઉપયોગ કરે છે. હિમોગ્લોબિન એ પ્રોટીનનો એક પ્રકાર છે જે શરીરના તમામ પેશીઓમાં ઓક્સિજનનું વહન કરે છે. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, શરીરમાં લોહીની માત્રા નોંધપાત્ર રીતે વધી જાય છે, જેના કારણે શરીરને વધુ આયર્નની જરૂર પડે છે. ગર્ભવતી સ્ત્રીના શરીરને અજાત બાળકને ઓક્સિજન પહોંચાડવા માટે વધુ લોહી બનાવવા માટે વધુ આયર્નની જરૂર હોય છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તમારા શરીરમાં પૂરતું આયર્ન નથી, તો તમને એનિમિયાની સમસ્યા થઈ શકે છે.
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન એનિમિયાની સમસ્યા કેવી રીતે દૂર કરવી?
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, ડોકટરો મહિલાઓને આયર્ન સપ્લિમેન્ટ્સ આપે છે જેથી કરીને તેમના શરીરમાં આયર્નની ઉણપને પૂરી કરી શકાય. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન મહિલાઓને દરરોજ 27 મિલિગ્રામ આયર્નની જરૂર હોય છે. આહારમાં પોષક તત્વોનો સમાવેશ કરીને આયર્નની ઉણપને પૂરી કરી શકાય છે. જો શરીરમાં આયર્નની ઉણપ હોય તો સગર્ભા સ્ત્રીઓએ લીલા શાકભાજી, કઠોળ, વટાણા અને ટામેટાં અથવા નારંગીના રસનું સેવન કરવું જોઈએ.
આવી જાહેરાતો પણ થઈ ચૂકી છે
આ પહેલા પણ અનેક પ્રકારની જાહેરાતોમાં મહિલાઓની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓને ઉજાગર કરવામાં આવી છે. વર્ષ 2019માં ધનતેરસના અવસર પર મહિલાઓની સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ અંગે એક જાહેરાત બહાર આવી હતી. જેમાં મહિલાઓને ધનતેરસ પર સોના પર પૈસા ખર્ચવાને બદલે લોખંડ પર રોકાણ કરવાની સલાહ આપવામાં આવી હતી. આમાં સોનાને બદલે લોખંડ લેવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો.
